Trong lĩnh vực tâm lý học, Bậc thang nhu cầu của Maslow là tháp nhu cầu nổi tiếng được đề xuất bởi Abraham Maslow vào năm 1943. Theo đó, con người có năm loại nhu cầu cơ bản cần được đáp ứng, từ nhu cầu sinh lý đến nhu cầu tự động và thành tựu. Các nhu cầu này sẽ ảnh hưởng tới đời sống của con người và hành vi của con người mà bạn sẽ cùng WeWin Media trong bài viết ngày hôm nay nhé!
1. Tháp nhu cầu của Maslow là gì?
Hệ thống cấp bậc nhu cầu của Maslow là thuyết động lực trong tâm lý học, giải thích mô hình cấp bậc năm cấp về nhu cầu của con người từ đó ảnh hưởng tới hành vi của cá nhân. Được phát triển bởi Abraham Maslow vào năm 1943, lý thuyết tháp nhu cầu cho rằng mọi người có các cấp độ nhu cầu khác nhau và khi đã đáp ứng các nhu cầu ở cấp độ thấp hơn thì nhu cầu của con người chuyển lên cấp độ cao hơn.
Năm loại nhu cầu này là (theo thứ tự thứ bậc)
- Nhu cầu sinh lý (thức ăn, nước uống, chỗ ở)
- Nhu cầu an toàn (bảo vệ khỏi bị tổn hại)
- Nhu cầu xã hội (tình yêu và sự thuộc về)
- Nhu cầu được tôn trọng (tự trọng, được người khác tôn trọng)
- Nhu cầu tự thực hiện (hoàn thành sức mạnh của một người).
Theo Maslow, con người luôn tập trung vào việc đáp ứng các nhu cầu cơ bản của họ trước tiên. Những nhu cầu này là cơ bản và phổ biến của tất cả mọi người. Sau khi đáp ứng những nhu cầu này, một người có thể tập trung vào một nhóm nhu cầu cao hơn về mặt cảm xúc, mang tính cá nhân hơn.
2. Năm cấp độ nhu cầu của Maslow
2.1. Nhu cầu sinh lý
Đối với con người, những nhu cầu cơ bản nhất liên quan đến việc duy trì và hoạt động của cơ thể. Maslow mô tả những nhu cầu cơ bản này là nhu cầu sinh lý vì chúng rất quan trọng để tồn tại. Không có thức ăn, nước uống, nơi ở và nghỉ ngơi hợp lý, một người sẽ phải vật lộn để sinh tồn trong xã hội. Maslow cho rằng những nhu cầu này là những nhu cầu bản năng nhất vì mọi thứ khác sẽ không còn quan trọng nếu những nhu cầu này chưa được đáp ứng.
Ví dụ, một người gần đây bị có nguy cơ bị sa thải sẽ ngay lập tức tìm kiếm công việc khác để kiếm tiền và đáp ứng các nhu cầu cơ bản của họ về thức ăn, nước uống và chỗ ở. Chỉ sau khi đảm bảo một công việc mới và đáp ứng những nhu cầu sinh tồn cơ bản nhất, người đó mới có thể chuyển sang cấp độ nhu cầu tiếp theo.
2.2. Nhu cầu an toàn
Khi đã có đủ thức ăn và nước uống trong bụng cùng một nơi trú ẩn thoải mái để nghỉ ngơi, con người bắt đầu nghĩ nhu cầu an toàn – được bảo vệ khỏi những tổn hại.
Ví dụ, những người tị nạn chạy trốn chiến tranh, bạo lực, xung đột hoặc ngược đãi và đi qua biên giới quốc tế để tìm kiếm sự an toàn về tính mạng và sự sống. Tương tự, nếu thiên tai xảy ra ở một khu vực, mọi người sẽ ngay lập tức sơ tán đến một nơi khác để tìm kiếm sự bảo vệ và an ninh.
Một người không thể có cách nào tập trung vào việc theo đuổi các nhu cầu cấp cao hơn nếu họ cảm thấy không an toàn trong môi trường xung quanh mình. Ví dụ, một người sống trong khu vực nguy hiểm sẽ ưu tiên loại bỏ bản thân khỏi môi trường đó hơn bất kỳ điều gì khác. Họ sẽ chuyển đến một khu vực có tỷ lệ tội phạm tương đối thấp, hòa bình, dân cư có văn hóa,… Một khi người đó chắc chắn về sự an toàn của mình, họ mới có thể tiếp tục đáp ứng nhu cầu tình cảm của mình.
2.3. Nhu cầu xã hội
Theo Maslow, con người cũng cần có cảm giác thuộc về một nơi nào đó và được chấp nhận giữa các nhóm xã hội – nhu cầu xã hội. Ví dụ, một người đang trải qua sự cô đơn cảm thấy cần có bạn đồng hành, vì vậy họ quyết định tìm bạn đời, kết hôn và lập gia đình. Tất cả sự chán nản, lo lắng và cô đơn giờ đây đã được thay thế bằng hạnh phúc, tình yêu và một mối quan hệ viên mãn suốt cuộc đời.
Ngoài các mối quan hệ gia đình, người thân, con người cũng cảm thấy thôi thúc tạo ra các mối quan hệ bạn bè, người quen có ý nghĩa trong cộng đồng của họ. Do đó, một người có thể tham gia câu lạc bộ như CLB sách, đạp xe để gặp gỡ những người có cùng sở thích nhằm trải nghiệm thêm cảm giác thân thuộc với các thành viên khác trong xã hội.
2.4. Nhu cầu được tôn trọng
Sau khi đáp ứng các nhu cầu sinh lý, an toàn và xã hội, con người sẽ quan tâm đến việc đạt được sự tôn trọng, tin tưởng từ đồng nghiệp. Ví dụ, một người giàu thích thể hiện đẳng cấp của mình với bạn bè bằng cách mua những món đồ xa xỉ, một họa sỹ muốn thể hiện tài năng của mình thông qua các bức tranh ở 1 buổi triển lãm. Cho dù với hành động là gì, thì những nhu cầu này sẽ thôi thúc con người hành động để tạo ra hình ảnh tích cực về bản thân và giúp họ xác định được giá trị bản thân mình.
Maslow mô tả là nhu cầu về lòng tự trọng và chia nó thành hai phiên bản:
- Phiên bản thấp hơn: Nhu cầu được người khác tôn trọng bao gồm địa vị, danh tiếng, uy tín, sự công nhận và sự chú ý.
- Phiên bản cao hơn: Nhu cầu tự trọng bao gồm sự tự tin, độc lập, tự do, làm chủ, sức mạnh và năng lực.
Khi nhu cầu về lòng tự trọng không được đáp ứng, con người trải qua cảm giác tự ti. Ví dụ, hai người bạn A và B nộp đơn vào cùng một trường đại học, hồ sơ của cả hai đều nổi bật và họ đã nỗ lực chăm chỉ như nhau. Tuy nhiên, hồ sơ của A bị từ chối và hồ sơ của B được chấp nhận. A sẽ bắt đầu cảm thấy thua kém bạn B của mình, điều này cũng sẽ ảnh hưởng đến lòng tự trọng và sự tự tin của A.
Những nhu cầu cao hơn, bắt đầu từ lòng tự trọng, là những nhu cầu do bản ngã thúc đẩy. Khi các nhu cầu ở ba cấp độ dưới cùng được đáp ứng, các nhu cầu do bản ngã thúc đẩy sẽ đóng một vai trò quan trọng hơn trong việc thúc đẩy hành động của con người.
2.5. Nhu cầu tự thể hiện
Khi các nhu cầu về sinh lý, an toàn, xã hội và lòng tự trọng của con người được đáp ứng, họ sẽ chuyển trọng tâm sang việc đạt được tiềm năng đầy đủ của mình. Ví dụ, một chủ ngân hàng đầu tư thành công có thể thành lập một công ty công nghệ vì đam mê. Mặc dù lúc đầu có rất ít hoặc không có tiền trong công việc kinh doanh này, nhưng anh ấy vẫn vô cùng yêu thích công việc của mình, chỉ tập trung vào công việc này mà không bận tâm những thứ khác. Maslow mô tả đây là giai đoạn cuối cùng của hệ thống phân cấp nhu cầu, trong một thuật ngữ huyền thoại hiện nay được gọi là tự hiện thực hóa.
Maslow cũng chỉ ra rằng động lực để tự hiện thực hóa dựa trên động cơ cá nhân và mục tiêu cá nhân của một người. Đó là lý do tại sao bản chất của nhu cầu này là vô cùng chủ quan. Chẳng hạn, một người có thể mong muốn thành công với tư cách là một vận động viên nổi tiếng thế giới, trong khi một người khác có thể thấy mãn nguyện khi trở thành bậc cha mẹ tốt.
3. Sự tiến bộ thông qua tháp nhu cầu thứ bậc của Maslow
Khi một người tiến lên trong hệ thống phân cấp, nhu cầu thay đổi và động lực để đáp ứng những nhu cầu này cũng thay đổi. Do đó, Maslow đã tách hệ thống phân cấp nhu cầu của mình thành hai phần:
3.1. Nhu cầu thiếu hụt
Maslow công nhận nhu cầu sinh lý, an ninh, xã hội và lòng tự trọng dưới dạng nhu cầu thiếu hụt hoặc nhu cầu D – động lực để đáp ứng những nhu cầu này phát sinh do thiếu thốn. Một khi những nhu cầu này được đáp ứng, động lực giảm đi. Ngoài ra, thời gian mà nhu cầu D của một người không được đáp ứng càng lâu thì động lực để đáp ứng chúng càng trở nên mạnh mẽ. Ví dụ, cơn đói của một người sẽ chỉ tăng lên khi họ chờ đợi để ăn thứ gì đó lâu hơn.
3.2. Nhu cầu tăng trưởng
Maslow phân loại tự hoàn thiện là nhu cầu tăng trưởng duy nhất hoặc nhu cầu B – nhu cầu tăng trưởng, bắt nguồn từ mong muốn phát triển và trưởng thành như một người. Không giống như nhu cầu thiếu hụt, khi một cá nhân theo đuổi nhu cầu phát triển của họ, mong muốn đáp ứng chúng thậm chí còn trở nên mạnh mẽ hơn. Ví dụ, một người học chơi một nhạc cụ ban đầu có thể cảm thấy nản lòng. Tuy nhiên, khi họ ngày càng trở nên giỏi hơn, mong muốn làm chủ nhạc cụ ngày càng trở nên mãnh liệt và một khi người đó hoàn toàn làm chủ được nhạc cụ, thì sự hài lòng cũng cảm thấy ngày càng sâu sắc.
4. Hệ thống phân cấp nhu cầu mở rộng
Maslow đã xây dựng hệ thống phân cấp ban đầu của mình trong những năm sau đó và đưa ra ba nhu cầu bổ sung trên đỉnh kim tự tháp, nâng tổng số lên 8. Những nhu cầu này được mô tả như sau:
- Nhu cầu nhận thức: Điều này đề cập đến nhu cầu của con người để hiểu và hiểu về môi trường xung quanh họ trong khi có thể đưa ra các giải pháp mới cho các vấn đề. Ví dụ, một người có thể phát triển kỹ năng tư duy phản biện và học một ngôn ngữ mới.
- Nhu cầu thẩm mỹ: Nhu cầu tìm kiếm và đánh giá cao vẻ đẹp, sự cân đối và hình thức, liên quan đến việc khám phá thế giới nghệ thuật, âm nhạc và văn hóa.
- Nhu cầu siêu việt: đề cập đến nhu cầu vượt ra ngoài bản thân của một người, cho dù theo đuổi tôn giáo, thần bí, tâm linh, thẩm mỹ, đạo đức hay ý thức hệ. Ví dụ, một người có thể tham gia vào các hoạt động nhân đạo hoặc môi trường. Đây là cấp độ cao nhất trong Tháp nhu cầu của Maslow và liên quan đến việc tự hiện thực hóa, tự siêu việt và ý thức về mục đích.
5. Ứng dụng tháp nhu cầu của Maslow
Hệ thống phân cấp nhu cầu của Maslow có liên quan tới nhiều khía cạnh của cuộc sống hàng ngày, kinh doanh, Marketing, quản lý nguồn nhân lực và thậm chí cả tâm lý học.
5.1. Trong Marketing
Hệ thống phân cấp nhu cầu của Maslow giúp các nhà làm Marketing tạo ra chân dung người mua lý tưởng và xác định điều gì kích hoạt một cá nhân mua sản phẩm. Một sản phẩm được nhắm mục tiêu cụ thể vào những người ở cấp độ tôn trọng trong hệ thống phân cấp của Maslow có nhiều khả năng được Marketing như một mặt hàng sẽ mang lại sự công nhận và tôn trọng. Ví dụ, các sản phẩm của Apple thường được coi là điều đáng tự hào và có thể giúp một người phát triển sự tự tin thay vì là thứ đáp ứng nhu cầu cơ bản.
5.2. Trong quản lý nguồn nhân lực
Các nhà quản lý nguồn nhân lực sử dụng hệ thống phân cấp nhu cầu của Maslow để hiểu điều gì thúc đẩy nhân viên và làm thế nào để giữ cho họ hài lòng. Ví dụ, người quản lý có thể nhận ra rằng một nhân viên được thúc đẩy bởi cảm giác hoàn thành và được công nhận hơn là phần thưởng bằng tiền. Họ có thể đảm bảo sự hài lòng và năng suất công việc cao hơn bằng cách điều chỉnh phong cách quản lý của họ để đáp ứng nhu cầu của nhân viên.
5.3. Trong giáo dục
Trong lớp học, hệ thống phân cấp nhu cầu của Maslow có thể được sử dụng để khuyến khích hoạt động tích cực. Ví dụ, nếu một học sinh thể hiện hành vi tiêu cực, thì đó có thể là do các nhu cầu cấp thấp hơn của họ chưa được đáp ứng, chẳng hạn như an toàn và an ninh. Bằng cách giải quyết những nhu cầu này trước và sau đó tập trung vào các nhu cầu cấp cao hơn như tự khẳng định mình, giáo viên có thể giúp thúc đẩy môi trường học tập, khám phá và phát triển.
5.4. Trong quản trị
Chính phủ có thể sử dụng hệ thống phân cấp nhu cầu của Maslow làm hướng dẫn khi đưa ra các quyết định về chính sách. Ví dụ, khi giải quyết vấn đề nghèo đói và bất bình đẳng thu nhập, điều quan trọng trước tiên là giải quyết các nhu cầu cấp thấp hơn về thực phẩm, chỗ ở và quần áo trước khi tập trung vào các nhu cầu cấp cao hơn như tự hoàn thiện.
Qua bài viết này, chúng ta đã hiểu rõ hơn về tháp nhu cầu của Maslow và 5 cấp độ nhu cầu phổ biến. Các nhu cầu đó không chỉ ảnh hưởng tới hành vi và quyết định của chúng ta mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được sự phát triển và hạnh phúc trong cuộc sống. Hiểu rõ và đáp ứng tốt các nhu cầu này là điều rất cần thiết để chúng ta có thể đạt được mục tiêu và thành công trong cuộc sống. Hy vọng bài viết này đã giúp ích cho bạn trong việc hiểu rõ hơn về khái niệm Bậc thang nhu cầu của Maslow và cách áp dụng trong cuộc sống và làm việc hằng ngày nhé!
Tìm hiểu thêm:
- Mục tiêu SMART là gì? Làm thế nào để viết một mục tiêu SMART
- Marketing ảnh hưởng đến hành vi người tiêu dùng như thế nào?
- 9 bước lập kế hoạch cho chiến dịch Social Media Marketing
- Lập kế hoạch chiến lược hiệu quả cho tổ chức phi lợi nhuận
- Phân phối nội dung và xây dựng một chiến lược nội dung hiệu quả
